Reisrecht
Valse veiligheid? Gaten in de bescherming bij insolventie van de reisorganisator.
Het ergste van de corona-pandemie lijkt achter ons te liggen, de reissector herleeft en likt tegelijkertijd ook zijn wonden. Die wonden zijn er wel degelijk, de corona-pandemie leidde in ons land tot heel wat faillissementen, ook van bedrijven die voor de crisis financieel nog gezond waren. Na het faillissement van een organisator of doorverkoper van pakketreizen stelt zich de vraag of reizigers hun bestede vakantiebudget nog zullen kunnen recupereren. In deze bijdrage benaderen de auteurs deze vraag vanuit een juridisch oogpunt.
Opzegging wegens Corona? Terugbetaling of tegoedbon
Heel wat geplande reizen konden door het uitbreken van de corona-pandemie niet doorgaan. De organisator van een pakketreis kon zich dan op onvermijdbare en buitengewone omstandigheden beroepen en de pakketreisovereenkomst opzeggen. De organisator die de pakketreisovereenkomst zo opzegde, moest geen schadevergoeding betalen, maar moest de reiziger wel binnen de 14 dagen alle bedragen terugbetalen die deze voor zijn reis betaald had.
De wetgever zag in dat de vele vragen tot terugbetaling de reisorganisatoren finaal kopje onder zouden doen gaan en maakte het hen daarom mogelijk om in de periode van 20 maart 2020 t.e.m. 19 juni 2020 een “Corona-voucher” uit te geven. Deze tegoedbon kwam dan in de plaats van een terugbetaling.
Bescherming, bescherming, bescherming
De Europese Richtlijn 2015/2302 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2015 betreffende pakketreizen en gekoppelde reisarrangementen (hierna de “Richtlijn”) en de omzetting daarvan door de Wet van 21 november 2017 betreffende de verkoop van pakketreizen, gekoppelde reisarrangementen en reisdiensten (hierna de “Reiswet”) vormen een schoolvoorbeeld van hoe de Europese wetgever de reiziger als consument tracht te beschermen. De reiziger betaalt de doorverkoper of organisator vaak ver op voorhand een behoorlijke som en loopt het risico dat, terwijl hij vol ongeduld uitkijkt naar zijn vakantie, de organisator failliet gaat en hij zijn geld niet terugbetaald krijgt.
De Europese wetgever legde organisatoren en doorverkopers de verplichting op zekerheid te stellen voor de terugbetaling van alle bedragen die de reiziger voor zijn reis betaalde voor zover de reis als gevolg van hun insolventie niet kan doorgaan. In ons land neemt die zekerheid de vorm aan van een verplichte insolventieverzekering. Door zo’n verzekering aan te gaan, bieden organisatoren van pakketreizen hun klanten de waarborg dat, ingeval van hun faillissement, zij de bedragen die zij voor hun reis betaalden ook terugbetaald krijgen. Het voorgaande geldt echter slechts binnen de grenzen van wat gedekt is door de verzekering, zoals hierna zal blijken.
De mazen van het net
Ingeval van faillissement van de organisator, biedt diens insolventieverzekeraar dekking als op de dag van het faillissement:
• De reiziger op bestemming van zijn pakketreis was (tijdens de uitvoering van de pakketreis) ;
• De reiziger een pakketreis aankocht die zou worden uitgevoerd door de gefailleerde organisator en deze door het faillissement niet door kan gaan;
• De reiziger in het bezit was van een “coronavoucher” uitgegeven door de gefailleerde organisator.
De reiziger die een pakketreis boekte en die in de periode voor zijn vertrek of tijdens zijn reis in het water ziet vallen doordat de organisator failliet gaat, kan op twee oren slapen. Ook de reiziger wiens reis geannuleerd werd omwille van de corona-pandemie en aan wie de organisator een “corona-voucher” bezorgde, die aan alle wettelijke voorwaarden voldoet, kan op een terugbetaling rekenen.
De corona-pandemie bracht echter naar de voorgrond dat veel reizigers zich niet in één van de bovenstaande situaties bevinden bij het faillissement van de organisator. Hun terugbetaling kan een probleem vormen.
Vooreerst zijn daar de reizigers wiens reis werd geannuleerd omwille van de corona-pandemie, maar aan wie de organisator geen (geldige) corona-voucher uitgaf. Deze reizigers hebben krachtens de reiswet recht op terugbetaling van de organisator binnen de veertien dagen na de opzegging. Dit recht is echter niet gedekt door de insolventieverzekering.
Ook reizigers wiens reis werd geannuleerd omwille van een andere reden dan de corona-pandemie, moeten beducht zijn voor het faillissement van de organisator. Ook hier is het recht op terugbetaling dat deze reizigers hebben, niet gedekt door de insolventieverzekering.
Naar een betere bescherming van de reiziger
Het bovenstaande kan wringen bij veel reizigers. Hoewel de Richtlijn en de Reiswet een hoog niveau van consumentenbescherming beogen, valt de bescherming bij insolventie al snel volledig weg wanneer de pakketreis door de organisator wordt geannuleerd om een andere reden dat diens faillissement. Laat dit nu net veelvoorkomend zijn tijdens de corona-pandemie, waarin organisatoren de reizen van hun klanten annuleerden en failliet gingen nog voor zij tot de terugbetaling konden overgaan.
Het valt te hopen dat de wetgever dit gat in de wetgeving dicht door de regelgeving zo aan te passen dat ook het recht van de reiziger op terugbetaling na annulering van de pakketreis door de organisator gedekt is door de insolventieverzekering. Wanneer de reiziger alzo echt zeker kan zijn dat hij beschermd is tegen de insolventie van de organisator, kan hij opnieuw met het volste vertrouwen zijn pakketreis boeken.
In afwachting van een wetswijziging is het voor doorverkopers en organisatoren van pakketreizen aangeraden hun klanten goed te informeren. Hoewel hen bij een faillissement bijna steeds geen schuld treft, laten zij in de hierboven beschreven gevallen wel gefrustreerde reizigers achter. Daar de bescherming van de insolventieverzekering “plakt” aan de pakketreis, kan het voor doorverkopers en organisatoren aangewezen zijn hun klanten te adviseren bij annulering door de organisator zo snel mogelijk een nieuwe pakketreis te boeken. Reizigers die geen nieuwe reis wensen te boeken, kunnen het best aandringen op een snelle terugbetaling. Zo blijft de periode waarin er geen pakketreis maar enkel een recht op terugbetaling is, zo kort mogelijk. Reizigers dienen intussen beducht te zijn voor tegoedbonnen (geen corona-vouchers) die misschien een vals gevoel van veiligheid geven, maar evenmin gedekt zijn door de insolventieverzekering.
Wordt u als organisator of doorverkoper van pakketreizen geconfronteerd met vragen van reizigers en wenst u hen beter te kunnen adviseren? Heeft u als reiziger vragen over de terugbetaling? De advocaten van Nelissen Grade staan u met raad en daad bij in alle aspecten van het Reisrecht.